การเลี้ยงสุกร [ศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมเกษตรล้านนา]

การผลิตอาหารสัตว์
การผลิตอาหารสัตว์แบ่งออกเป็น 2 ส่วน 
ส่วนผสมที่ 1 การหมักวัตถุดิบ (ต้นกล้วย ผักสด ฯลฯ)

1.1 สูตร (50 : 2 : 0.5)
50 กิโลกรัม = ต้นกล้วย ผักสด ฯลฯ
2 กิโลกรัม = น้ำตาลทรายแดง
0.5 กิโลกรัม = เกลือทะเล (เม็ด)

1.2 วิธีทำ
(1) หั่นต้นกล้วยหรือผักสดเป็นชิ้นๆ 2-4 เซนติเมตร รวม 50 กิโลกรัม
(2) ในกรณีใช้ถังพลาสติก ปริมาตร 30 แกลลอน (หมักได้ 50 กิโลกรัม) แบ่งถังออกเป็น 4 ส่วน ถ้าเป็นถุงพลาสติกแบ่งออกเป็น 2 ส่วน

(ปิดฝาให้สนิทของมันเอง)
ชั้นที่ 4 ทำเช่นเดียวกับชั้นที่ 3
ชั้นที่ 3 ทำเช่นเดียวกับชั้นที่ 2
ชั้นที่ 2 ทำเช่นเดียวกับชั้นที่ 1
ชั้นที่ 1 ต้นกล้วยหรือผัก 12.5 กก.
- ขึ้นเหยียบให้แน่น
- โรยเกลือ 1 กำมือ
- โรยน้ำตาลทราย 0.5 กก.

1.3 ทิ้งไว้ 4-5 วัน สามารถนำไปให้ช้าง ม้า แพะ แกะ วัว ควายกินได้
1.4 ทิ้งไว้ 8-12 วัน นำไปให้หมูและสัตว์อื่นๆ กิน (ยกเว้นสัตว์กินสัตว์)

ส่วนผสมที่ 2 การผสมอาหารให้สัตว์กิน
2.1 อัตราส่วน
(1) แกลบกลาง 30 กิโลกรัม
(2) ดินแดง 8 กิโลกรัม
(3) มูลสัตว์แห้ง (ถ้ามีมูลหมูเล็กยิ่งดี) หรือขี้วัว 8 กิโลกรัม
(4) กระดูกป่น/เปลือกไข่ป่นหรือเปลือกหอยป่น 1.5 กิโลกรัม
(5) กากถั่วเหลืองป่น หรือใบกระถิน หรือกากถั่วงอก 5 กิโลกรัม
(6) ปลาป่น หรือขี้ปลา หรือเนื้อหอยป่น 1.5 กิโลกรัม
(7) ข้าวโพดป่น หรือปลายข้าว หรือมันต่างๆ ป่น 13 กิโลกรัม
รวม 67 กิโลกรัม

(8) อาหารหมัก 50 กิโลกรัม
(9) น้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิด
รวม 117 กิโลกรัม

2.2 การผสม
(1) ผสมอาหารแห้ง คลุกเคล้าเข้าด้วยกัน 2 รอบ
(2) นำส่วนที่ 1 (การหมักวัตถุดิบ) มาเทไว้บนกอง ราดด้วยน้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิดๆ ละ 2 ช้อนผสมน้ำ 10 ลิตร ราดบนกอง ผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน ไป-กลับ 2 รอบ นำไปให้สัตว์กินได้เลย

2.3 วิธีเก็บ
(1) กองไว้บนดินคลุมด้วยผ้าหรือวัสดุอื่นที่มีอากาศผ่านได้
(2) ใส่ถุงปุ๋ยหรือถุงอาหารสัตว์ ที่มีอากาศผ่านได้
(3) เก็บไว้ในที่ร่มบนดิน

การสร้างคอกหมู
หลักการ
1. อาคารตั้งขวางตะวัน เพื่อให้แสงแดดส่องเข้าถึงทั้งเช้าและบ่าย
2. สร้างบนพื้นที่ดอนหรือลุ่มก็ได้ แต่อย่าให้น้ำท่วมขัง
3. สิ่งสำคัญจะต้องขุดหลุม
4. อีกประเด็นหนึ่งอากาศต้องถ่ายเทสะดวก
5. การเลี้ยงแบบธรรมชาติจะไม่มีกลิ่นเหม็น
6. ไม่มีแมลงวันรบกวน

ขนาดความกว้าง ยาว ของคอก
1. ขึ้นอยู่กับจำนวนของสัตว์ที่เราจะเลี้ยง
2. ขึ้นอยู่กับงบประมาณ
3. ขึ้นอยู่กับขนาดของพื้นที่ที่มี
4. ถ้าจะเลี้ยงหมู 10-12 ตัว ควรจะมีขนาด 3 x 6 เมตร
5. ถ้าจะเลี้ยงหมู 5-7 ตัว ควรจะมีขนาด 2 x 4 เมตร

วัสดุที่ใช้
- ใช้ได้หลายรูปแบบ

การสร้างคอกสัตว์อื่นๆ
1. ไก่ นกกระทา กระต่าย หลุมลึก 30 เซนติเมตร ทำชั้นเดียว
2. เป็ด วัว แพะ หลุมลึก 70 เซนติเมตร ทำชั้นเดียว
3. หมู หลุมลึก 90 เซนติเมตร ทำ 2 ชั้น

การทำพื้นคอกหมู

การสร้างคอกหมู
1.  ต้องสร้างคอกก่อน
2.  ขุดหลุมลึกจากระดับดินลงไปลึก 40 เซนติเมตร
3.  ก่ออิฐบล็อก 2 ก้อน ให้รอยทั้ง 4 ด้าน
4.  ทำบ่าจากอิฐบล็อกเข้าไปด้านใน 20 เซนติเมตร
5.  ขุดหลุมจากบ่าลงไปลึก 50 เซนติเมตร

6.  แบ่งหลุมออกเป็น 2 ส่วน
(1) ส่วนที่ 1 อยู่ด้านล่าง ลึก 45 เซนติเมตร
(2) ส่วนที่ 2 อยู่ด้านบน ลึก 45 เซนติเมตร

การให้อาหารและน้ำ
1. การให้อาหาร
1.1 ใช้อาหารหมักจากต้นกล้วย หรือ พืชผัก สูตร 50 : 2 : 0.5 (เป็นส่วนที่ 1)
1.2 ใช้วัสดุ ประกอบด้วยแกลบกลาง ดินแดง มูลสัตว์แห้ง รำอ่อน กระดูกป่น ข้าวโพดป่น ปลาป่น กากถั่วเหลืองป่น (เป็นส่วนที่ 2)
1.3 นำ 1.1 และ 1.2 มาผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน ไป-กลับ 2 ครั้ง
1.4 วิธีการเก็บอาหารที่ผสมแล้ว
(1) ในกรณีผสมบนดินให้กองบนพื้นดินเป็นรูปภูเขาปลายแหลมใช้ผ้าหรือถุงอาหารสัตว์ที่อากาศผ่านได้คลุมให้ทั่วกอง
(2) ในกรณีผสมบนซีเมนให้ใส่ถุงที่มีอากาศผ่านได้ ตั้งไว้ในที่ร่มบนดิน

2. การให้น้ำ (ใช้น้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิดอย่างละ 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร)
2.1 ผสมจุลินทรีย์ที่หมัก เช่น จากพืชสีเขียว ผลไม้สุก กุ้ง หอย ปู ปลา รกหมู ไส้เดือน อัตราส่วน 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร
2.2 ผสมฮอร์โมนพืชสมุนไพร (เหล้ายาดอง) 1 ช้อนลงในน้ำ
2.3 ผสมจุลินทรีย์แลคโตบาซิลลัส อัตรา 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร

3. หมั่นตรวจดู อย่าให้น้ำสกปรก และอย่าให้ขาดน้ำ
4. หากมีการล้างที่ให้น้ำสัตว์ ควรเอาน้ำสาดลงบนพื้นคอก จะทำให้จุลินทรีย์ลงไปช่วยระงับกลิ่น และเชื้อราขาวทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ
หมายเหตุ : พื้นคอกควรโรยด้วยหัวเชื้อราขาวแล้วราดด้วยจุลินทรีย์ 7 ชนิด (ชนิดละ 2 ช้อน) ผลมน้ำตาลทรายแดง 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร ใส่-ราด-พ่น 3-5-7 วันต่อเดือน

รายละเอียดการให้อาหารหมู (ระยะ 5 เดือน)
1. เดือนที่ 1 ให้อาหารหย่านม (หมูนม)
2. เดือนที่ 2 ให้อาหารหมูเล็ก ให้กิน 2 อาทิตย์ อีก 2 อาทิตย์ เอาอาหารหมักผสมอย่างละ 50% (อาหารหมูเล็ก 50% อาหารหมัก 50%)
3. เดือนที่ 3 อาหารหมัก 100%
4. เดือนที่ 4 อาหารหมัก 100%
5. เดือนที่ 5 อาหารหมัก 100%
หมายเหตุ : การเลือกลูกหมูควรเป็น 3 สายเลือด (ลาร์จไวท์ + ดูร็อค + แลนด์เรช)

รับชมวิดีโอ การเตรียมคอกสัตว์และการเลี้ยงหมูหลุม 

ข้อมูลโดย : ว่าที่ร้อยตรีสมบูณณ์ ระดม นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้