พัฒนาเมล็ดพันธุ์พืชครบวงจร

    งานปรับปรุงและขยายพันธุ์พืชและสัตว์ กองบริหารงานบริการวิชาการ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ มีภารกิจหลักที่สำคัญคือการปรับปรุงพันธุ์พืชและสัตว์ เพื่อให้ได้สายพันธุ์ใหม่และขยายพันธุ์พืชและสัตว์ที่มีคุณภาพ ส่งเสริมงานวิจัย องค์ความรู้ และบริการวิชาการแก่เกษตรกรให้มีช่องทางการสร้างอาชีพด้านการเกษตร เป็นที่พึ่งของประชาชนและส่งเสริมให้เกิดอาชีพที่ยั่งยืน

    การดำเนินที่ผ่านมาได้มีทดสอบคัดเลือกสายพันธุ์ เพื่อการปรับปรุงพันธุ์พืชและสัตว์อย่างต่อเนื่อง ได้มีการขยายพื้นที่ในการทดสอบสายพันธุ์ไปสู่เกษตรกรในพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศ มีการพัฒนาสายพันธุ์ข้าวโพดหวานสองสีลูกผสมเดี่ยวที่มีลักษณะเด่นคือ ต้านทานโรคในระดับดีและมีความสม่ำเสมออยู่ในเกรณ์ที่ดี  เพื่อส่งเสริมเกษตรกรปลูกสร้างรายได้ นอกจากนี้ยังได้มีการสร้างพันธุ์ข้าวโพดหวานลูกผสมพันธุ์ใหม่ๆ เพื่อเตรียมไว้สำหรับเป็นทางเลือกของโรงงานอุตสาหกรรมและเกษตรกรผู้ปลูกได้ประโยชน์อย่างเหมาะสมส่งเสริมให้เกิดอาชีพที่ยั่งยืน จากการพัฒนาและสร้างพันธุ์ข้าวโพดลูกผสมสายพันธุ์ใหม่ โดยมีขั้นตอนเริ่มจาก การประเมินเชื้อพันธุกรรมข้าวโพดหวานที่มีคุณภาพจากภายในประเทศและต่างประเทศ การสร้างและสกัดสายพันธุ์พ่อ-แม่  การสร้างพันธุ์ข้าวโพดพันธุ์ลูกผสม  การเปรียบเทียบผลผลิตและคุณภาพกับพันธุ์มาตรฐานเบื้องต้น การเปรียบเทียบผลผลิตและคุณภาพแบบมาตรฐาน  การเปรียบเทียบผลผลิตในแปลงเกษตรกร  จนสามารถคัดเลือกพันธุ์ข้าวโพดหวานสองสีลูกผสมเดี่ยวที่มีลักษณะทางการเกษตรที่ดี คือ มีความสม่ำเสมอของทรงต้นและฝักสด ออกดอก ออกไหมเมื่ออายุ 42-43 วัน อายุสั้น เก็บเกี่ยวได้ภายใน 59-68 วันหลังปลูก ฝักมีคุณภาพดี มีทั้งเมล็ดสีเหลืองและเมล็ดสีขาว อ่อนนุ่ม หวาน มีค่าเปอร์เซ็นต์ความหวาน 15.3 องศาบริกซ์  และได้ส่งเสริมให้เกษตรกรในพื้นที่ต่าง ๆ  และได้จัดทำลักษณะประจำพันธุ์ของสายพันธุ์พ่อแม่ และพันธุ์ลูกผสม เพื่อเป็นเอกสารสำหรับการยื่นขอขึ้นทะเบียนพันธุ์พืชได้ ดังนั้นจึงเล็งเห็นความสำคัญของการยื่นขอขึ้นทะเบียนสายพันธุ์ข้าวโพดลูกผสมเดี่ยวให้เป็นสายพันธุ์ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้

   โครงการการพัฒนาเมล็ดพันธุ์พืชครบวงจรสู่เกษตรกรอย่างยั่งยืน  ยังเล็งเห็นความสำคัญและภารกิจหลักของงานปรับปรุงและขยายพันธุ์พืชและสัตว์ ได้มีการคัดเลือกและสร้างพันธุ์พืชใหม่อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งยังผลิตเมล็ดพันธุ์พืช ที่มีมูลค่าสูงเป็นที่ต้องการของตลาดและผู้ปลูก เช่น เมล็ดพันธุ์ข้าวโพดหวานสองสี  ข้าวโพดข้าวเหนียว ข้าวโพดไร่ ข้าวไรซ์เบอรี่ เมล็ดพันธุ์พืชผัก เช่น ถั่วฝักยาว แตงกวา ทั้งในระบบเกษตรอินทรีย์และระบบเกษตรปลอดภัย ซึ่งการผลิตเมล็ดพันธุ์ เพื่อขยายสายพันธุ์พืชที่มีคุณภาพดี มุ่งเน้นส่งเสริมให้เกษตรกรสามารถผลิตและเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เองให้เกิดความยั่งยืน  รวมถึงการพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อยอดจากการสร้างพันธุ์พืช เช่น การผลิตภัณฑ์จากของเหลือทิ้ง (เครื่องดื่มข้าวโพด) ผลิตภัณฑ์ข้าวโพดฝักสด ผลิตภัณฑ์ข้าวโพดแช่แข็ง และผลิตภัณฑ์ข้าวกล้องเพื่อสุขภาพ เพื่อการพัฒนาพันธุ์พืชที่ครบวงจร ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ ถ่ายถอดองค์ความรู้สู่เกษตรกรให้พึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืนตามแนวพระราชดำริของพระเจ้าอยู่หัวฯ

วัตถุประสงค์
1. เป็นแหล่งองค์ความรู้ด้านการพัฒนาสายพันธุ์พืชอย่างครบวงจร
2. เป็นแหล่งผลิตและสามารถจำหน่ายเมล็ดพันธุ์จากพันธุ์ที่ขอขึ้นทะเบียนพันธุ์
3. เป็นแหล่งข้อมูลและองค์ความรู้ในการพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์
4. เกษตรกรและผู้ที่สนใจสามารถพัฒนาและผลิตเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เองสามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืนตามแนวพระราชดำริของพระเจ้าอยู่หัวฯ

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
1. สำนักวิจัย ฯ ยื่นขอขึ้นทะเบียนพันธุ์พืชอย่างน้อย 1 สายพันธุ์
2. เป็นแหล่งเรียนรู้และแนะนำองค์ความรู้ด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์พืชให้เครือข่ายเกษตรกร หน่วยงานภาครัฐ เอกชนและผู้ที่สนใจ
3. สามารถสร้างรายได้จากการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์พืช

 

พื้นที่ดำเนินโครงการ : สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้
หัวหน้าโครงการ : นายเสกสรร  สงจันทึก  สังกัด : กองบริหารงานบริการวิชาการ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร